Bezpłatna wiedza prawna

Spółka osobowa – charakterystyka

W Polsce istnieje szereg form prawnych, które umożliwiają przedsiębiorcom prowadzenie działalności gospodarczej. Jedną nich są spółki osobowe, regulowane przepisami kodeksu spółek handlowych. W tym wpisie przedstawię Ci definicję spółki osobowej oraz jej główne cechy.

Definicja spółki osobowej 

Spółki osobowe, obok spółek kapitałowych są rodzajem spółek prawa handlowego. Kodeks spółek handlowych wyróżnia spółki osobowe:

  • Jawne – podstawowy rodzaj spółki osobowej z relatywnie niskimi kosztami założenia. Każdy wspólnik ma prawo do reprezentowania spółki, a także równego udziału w zyskach i uczestniczenia w stratach (chyba że umowa mówi inaczej). Wspólnicy mają prawo do wypłaty odsetek w wysokości 5% od swojego udziału.
  • Partnerskie – spółka osobowa partnerska, utworzona jest przez wspólników wykonujący wolny zawód wskazany w art. 88 KSH lub odrębnej ustawie. 
  • Komandytowe – składa się z dwóch rodzajów wspólników – komplementariuszy, odpowiadających bez ograniczeń i komandytariuszy, którzy posiadają ograniczoną odpowiedzialnością majątkową. 
  • Komandytowo-akcyjne – stworzone przez co najmniej dwóch wspólników – komplementariusza (odpowiadającego bez ograniczeń) i akcjonariusza. Minimalny kapitał zakładowy spółki wynosi 50000 zł. 

Funkcjonowanie spółki osobowej oparte jest na wzajemnym zaufaniu oraz współpracy wspólników, którzy wspólnie dążą do osiągnięcia celu, którym jest prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą. 
Skład personalny co do zasady jest niezmienny, przy czym wspólników spółki osobowej musi być co najmniej dwóch, oznacza to, że odpowiedź na pytanie „czy spółka osobowa może być jednoosobowa?”, co do zasady jest przecząca, gdyż nie może funkcjonować jednoosobowa spółka osobowa. Modelową spółką osobową jest spółka osobowa jawna, choć każda z rodzajów spółek osobowych różni się od siebie, to przepisy kodeksu spółek handlowych często odsyłają do przepisów o spółce jawnej.

Ogólna charakterystyka spółki osobowej – czy spółka osobowa ma osobowość prawną?

Na wstępie trzeba podkreślić, że spółka osobowa nie jest osobą prawną, ale posiada zdolność prawną. Zatem spółki osobowe są jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej, którym przepisy przyznają tzw. zdolność prawną. 
Co to właściwie oznacza? Z posiadaniem przez spółkę osobową zdolności prawnej wiąże się: 

  • możliwość nabywania w swoim imieniu praw i zaciągania zobowiązań,
  • prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą,
  • wyodrębnienie organizacyjne i majątkowe (spółka jest podmiotem odrębnym od wspólników i posiada ona majątek odrębny od majątku wspólników),
  • posiadanie zdolności do czynności prawnych oraz zdolności sądowej,
  • posiadanie zdolności restrukturyzacyjnej oraz upadłościowej.

Spółka osobowa cechy

Do podstawowych cech zaliczamy:

  • brak osobowości prawnej, a posiadanie jedynie zdolności prawnej spółki,
  • brak organów spółki (za wyjątkiem spółki partnerskiej i komandytowo-akcyjnej, w której może zostać ustanowiony zarząd), z czym wiąże się osobiste prowadzenie spraw spółki przez wspólników,
  • odpowiadanie przez wspólników osobiście i subsydiarnie za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, z wyjątkami charakterystycznymi dla spółki komandytowej i partnerskiej
  • niezmienność składu osobowego, chyba że możliwość przeniesienia członkostwa w spółce na inną osobą, przewidziana jest w umowie,
  • względność zasady jednomyślności przy zmianie umowy. 

Czym różni się spółka osobowa od spółki kapitałowej?

Spółka osobowa i spółka kapitałowa, to formy prowadzenia działalności gospodarczej opisane w kodeksie spółek handlowych. Mimo tego różnią się one znacznie ze względu na specyfikę funkcjonowania.

W przeciwieństwie do spółki kapitałowej podstawowym fundamentem w spółkach osobowych są wspólnicy, a nie kapitał. Rola wspólników spółki osobowej ma doniosłe znaczenie, a zmiany w zakresie osobowym wiążą się z przeprowadzeniem wielu formalności. Inaczej wygląda to w spółce kapitałowej, gdzie skład wspólników zmienić bardzo łatwo – wystarczy zbyć lub nabyć udziały. 

Ponadto spółki kapitałowe mają osobowość prawną od momentu wpisu do KRS, a spółki osobowe nie posiadają osobowości prawnej i są tzw. ułomnymi osobami prawnymi.

Z ułomnej osobowości prawnej wynika najważniejsza różnica pomiędzy spółkami osobowymi a kapitałowymi – jest to kwestia odpowiedzialności. Wspólnicy spółki osobowej odpowiadają za zobowiązania spółki solidarnie, całym swoim majątkiem, a w spółce kapitałowej odpowiedzialność wspólników została ograniczona wyłącznie do wysokości wniesionego wkładu. W spółce kapitałowej odpowiedzialność za zobowiązania spółki może w niektórych przypadkach ponosić także zarząd spółki.

Powstanie i zmiana umowy spółki osobowej

Osoby, które chcą prowadzić przedsiębiorstwo w formie spółki zadają sobie pytanie jak powstaje spółka osobowa? W pierwszej kolejności należy zawrzeć umowę, jednak samo zawarcie umowy nie powoduje powstania spółki. Spółki osobowe powstają z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, oznacza to, że wpis ten ma charakter konstytutywny. 

Niezbędne elementy umowy spółki osobowej będą zależne od tego, jaki rodzaj spółki wybrano. Jednak umowę spółki, po jej zawarciu można zmienić.

Zgodnie z art. 9 kodeksu spółek handlowych zmiana umowy spółki osobowej wymaga zgody wszystkich wspólników. Jednocześnie przepis ten ma charakter względny, ponieważ dopuszcza możliwość innej regulacji kwestii zmiany umowy właśnie w tejże umowie. Oznacza to, że wspólnicy w umowie mogą określić, że do jej zmiany wystarczy na przykład zgoda większości wspólników. 
To rozwiązanie pozwala na uniknięcie sytuacji, w której jeden ze wspólników blokuje zmiany w spółce. Jest to o tyle istotne, że w dzisiejszych czasach i zmieniających się warunkach gospodarczych, spółki powinny szybko dostosowywać się do zachodzących zmian. 

Spółka osobowa sprzedaż udziałów  – przeniesienie praw i obowiązków 

W spółce osobowej ogół praw i obowiązków może być przeniesiony na inną osobę. Przeniesienie może dotyczyć tylko ogółu tych praw i obowiązków. 
Przeniesienie praw i obowiązków jest możliwe tylko wtedy, gdy:

  • umowa spółki tak stanowi, 
  • wszyscy wspólnicy wyrazili na to pisemną zgodę.

Przeniesienie ogółu praw może nastąpić na podstawie umowy sprzedaży, darowizny lub zamiany.

Skutkiem tego jest wstąpienie nowej osoby w prawa i obowiązki wspólnika przenoszącego, co w konsekwencji oznacza nabycie statusu wspólnika w tym zakresie. 
Z tym faktem wiąże się również to, że nowy wspólnik odpowiada z dotychczasowym wspólnikiem solidarnie za jego zobowiązania związane z działalnością oraz za zobowiązania samej spółki powstałe przed przystąpieniem do spółki.

Nasza kancelaria pomoże Ci w wyborze optymalnej formy prowadzenia działalności i przeprowadzi Cię przez wszystkie formalności związane z utworzeniem spółki osobowej. 

Spółka osobowa rozwiązanie

Rozwiązanie spółek prawa handlowego następuje z chwilą wykreślenia z rejestru KRS. Z chwilą usunięcia wpisu ustaje byt prawny spółki i dopiero to powoduje całkowitą likwidację osoby prawnej. Uniwersalnymi sposobami rozwiązania spółki osobowej są: 

  • Jednomyślna uchwała wszystkich wspólników;
  • Ogłoszenie upadłości spółki;
  • Śmierć lub upadłość wspólnika;
  • Wypowiedzenie umowy spółki;
  • Prawomocne orzeczenie sądu;
  • Przyczyny przewidziane w umowie lub statucie spółki.

Jednak, aby skutecznie ją rozwiązać, należy przeprowadzić likwidację. Możliwe jest dokonanie likwidacji spółki osobowe w sposób uproszczony, bez czasochłonnej likwidacji, o ile tak stanowi umowa spółki.

Spółka osobowa wady i zalety

Nie istnieje idealny i uniwersalny sposób prowadzenia działalności gospodarczej. Każdy przypadek warto rozpatrywać indywidualnie. Niewątpliwym plusem prowadzenia spółki osobowej jest brak konieczności posiadania znacznego kapitału początkowego. Ponadto każdy wspólnik ma możliwość prowadzenia spraw spółki. 

Kluczową wadą wszystkich spółek osobowych jest odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. Każdy rodzaj spółek osobowych posiada również swoje indywidualne minusy. W przypadku spółki partnerskiej wspólnikami mogą być wyłącznie przedstawiciele wolnych zawodów wskazanych w KSH. Natomiast spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne obligatoryjnie muszą prowadzić pełną księgowość. 

Dla kogo spółka osobowa?

Spółka osobowa będzie dobrym rozwiązaniem gdy przedsiębiorcy mają zamiar prowadzić wspólną działalność gospodarczą, co najmniej w dwójkę, pod firmą jednego podmiotu prawnego, a nadto działalność nie będzie związana z dużym ryzykiem finansowym. Dodatkowo niektórzy przedsiębiorcy wykonujący tzw. wolny zawód nie mogą organizować się w innych, wspólnych formach prowadzenia przedsiębiorstwa niż spółka osobowa lub cywilna. Jednak ostateczny wybór formy działalności gospodarczej należy rozpatrywać indywidualnie, opierając się na analizie branży, sytuacji wspólników i ryzyku finansowym prowadzonej działalności, dlatego przed dokonaniem wyboru warto skonsultować swoją sytuację z kancelarią, która pomoże w optymalizacji doboru jak i w stworzeniu wszystkich niezbędnych dokumentów. 

BLOG KANCELARII

Zobacz również

E-mail:
kancelaria@cmm-kp.pl