Celem postępowania upadłościowego dotyczącego przedsiębiorcy jest zaspokojenie roszczeń wierzycieli w jak najwyższym stopniu. Zatem priorytetem tego postępowania jest interes ogółu wierzycieli. W związku z tym ustawa Prawo upadłościowe przewiduje wiele rozwiązań, które ten interes mają zabezpieczyć. Celem tych regulacji jest ułatwienie syndykowi szybkiego spieniężenia majątku dłużnika i sprawnego zakończenia prowadzonej przez niego działalności.
Poprzednio omówiłem wpływ upadłości dłużnika na jego majątek, natomiast w tym wpisie chciałbym wskazać Ci skutki ogłoszenia upadłości co do zobowiązań upadłego. Warto przy tym zaznaczyć, że z chwilą wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości zmienia się sytuacja prawna zarówno upadłego dłużnika, jak i jego kontrahentów.
Wpływ ogłoszenia upadłości na zobowiązania pieniężne i niepieniężne upadłego
Zgodnie z ustawą Prawo upadłościowe z chwilą ogłoszenia upadłości wszystkie zobowiązania upadłego dłużnika stają się wymagalne. Co to właściwie oznacza? Niezależnie od tego, czy termin płatności świadczenia miał nastąpić dopiero za jakiś czas, należność kontrahenta upadłego zostanie objęta postępowaniem upadłościowym i w miarę dostępnych środków, uregulowana w ramach wykonania planu spłaty. Żądanie zapłaty zobowiązania powstaje w wyniku zgłoszenia swojej wierzytelności przez kontrahenta upadłego.
Innym skutkiem ogłoszenia upadłości upadłego jest przekształcenie zobowiązań niepieniężnych w pieniężne, które z dniem ogłoszenia upadłości stają się płatne, nawet jeśli termin ich wykonania jeszcze nie nastąpił. Ten skutek upadłości jest ściśle związany z celem postępowania upadłościowego, czyli potrzebą szybkiego zakończenia działalności upadłego. Jakiego typu są to zobowiązania? Na przykład te z gwarancji lub rękojmi, jeżeli wady przedmiotu umowy powstały lub ujawniły się przed ogłoszeniem upadłości (np. gwarancja wykonawcy robót budowlanych czy rękojmia za wady rzeczy sprzedanej).
Warto również zaznaczyć, że ogłoszenie upadłości powoduje, że z masy upadłości można zaspokoić jedynie odsetki sprzed dnia ogłoszenia upadłości i można je zgłosić jako wierzytelność w postępowaniu upadłościowym. Z masy upadłości nie mogą być zaspokojone odsetki od wierzytelności, które powstały po wydaniu postanowienia o ogłoszeniu upadłości.
Automatyczne wygaśnięcie niektórych umów
Kolejnym skutkiem ogłoszenia upadłości co do zobowiązań upadłego jest automatyczne wygaśnięcie niektórych umów. Wśród najistotniejszych umów, które wygasają w dniu ogłoszenia upadłości, możemy wyróżnić:
- umowy zlecenia lub komisu, w sytuacji, gdy upadły był dającym zlecenie lub komitentem,
- umowy agencyjne,
- umowy użyczenia, jeżeli rzecz nie została wydana,
- umowy pożyczki, gdy przedmiot pożyczki nie został wydany,
- umowy kredytu w zakresie środków nieprzekazanych upadłemu,
- umowy przechowania zawarte z bankiem.
Upadłość a umowy wzajemne
Jak widzisz, w odniesieniu do niektórych umów ustawa Prawo upadłościowe wprost określa skutki ogłoszenia upadłości. Co natomiast dzieje się z innymi umowami, których upadły był stroną? W ich przypadku decyzja co do rozwiązania umowy lub jej dalszego wykonywania należy do syndyka.
Dotyczy to przede wszystkim umów wzajemnych, czyli takich, w których świadczenie jednej ze stron jest odpowiednikiem świadczenia drugiej strony. Przykładem umów wzajemnych są przede wszystkim umowy sprzedaży, umowa o dzieło, umowa o roboty budowlane.
Jeśli w dniu ogłoszenia upadłości taka umowa nie została wykonana ani w całości, ani w części, syndyk za zgodą sędziego-komisarza może zrobić dwie rzeczy:
- wykonać umowę, albo
- odstąpić od umowy.
Wykonując zobowiązanie upadłego, syndyk żąda od drugiej strony spełnienia świadczenia wzajemnego.
Jak widzisz, ogłoszenie upadłości znacząco wpływa na większość zobowiązań upadłego. Pamiętaj, że większość skutków powstaje automatycznie wraz z ogłoszeniem upadłości i nie ma możliwości ich innego uregulowania np. w drodze umownej. Jeśli masz wątpliwości co do tego, jak wpłynie ogłoszenie upadłości na poszczególne Twoje zobowiązania, skontaktuj się z nami. Pomożemy Ci ustalić skutki upadłości w odniesieniu do Twoich umów.