Ustawa o sygnalistach – poznaj swoje obowiązki!

DLACZEGO MY?

Ustawa o sygnalistach – poznaj swoje obowiązki!

Prace legislacyjne nad ustawą z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów dobiegły końca, a część przepisów m.in. dotycząca zgłoszeń wewnętrznych ma wejść w życie już 25 września 2024 roku. O czym mówi ustawa o sygnalistach i jak zawarte w niej wytyczne wpłyną na funkcjonowanie podmiotów publicznych i prywatnych? Kim właściwie jest sygnalista i jakie obowiązki ustawa nakłada na Ciebie jako podmiot prawny, dla którego pracę zarobkową wykonuje co najmniej 50 osób? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz poniżej!

Kim jest sygnalista?

Sygnalista to osoba fizyczna zgłaszająca informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą. Może to być zarówno pracownik stały, jak i tymczasowy, a także praktykant, wolontariusz czy stażysta. W grupie sygnalistów znajdują się też prokurenci, akcjonariusze, wspólnicy, podwykonawcy czy usługodawcy nawiązujący współpracę z danym podmiotem.

⚠️ Zgłaszając nieprawidłowości w kontekście związanym z pracą, sygnalista powinien działać w interesie wspólnym i w dobrej wierze, nie zaś z myślą o własnych korzyściach.

Ustawa o ochronie sygnalistów ma na celu zabezpieczenie sygnalistów przed potencjalnymi działaniami odwetowymi – zwolnieniem, bezpodstawnym inicjowaniem postępowań przeciwko sygnaliście. Aby ta ochrona była skuteczna, podmioty prawne mają obowiązek wdrożyć starannie opracowane procedury zgłoszeń wewnętrznych.
blank

Kiedy wejdzie w życie ustawa o sygnalistach

Ustawa dotycząca sygnalistów wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia. Ustawa o syganalistach wchodzi w życie 25 września 2024 roku.

Sprawdź poniżej, kogo dotyczy ustawa o sygnalistach i w jaki sposób nasza kancelaria może Ci pomóc. 

Kogo dotyczy obowiązek wdrożenia procedur chroniących sygnalistów?

Ustawa o ochronie sygnalistów nakłada obowiązek m.in.:

  • opracowania i wdrożenia wewnętrznych procedur zgłoszeń informacji o naruszeniach prawa i podejmowania działań następczych oraz prowadzenia rejestru naruszeń;
  • określenia wewnętrznych procedur przyjmowania i rozpatrywania zgłoszeń sygnalistów,
  • ustalenia kanałów przyjmowania zgłoszeń o nieprawidłowościach,
  • zapewnienia skutecznej ochrony sygnalistom.


Co do zasady obowiązkiem związanym z wdrożeniem procedur zgłoszeń informacji o naruszeniach prawa i podejmowania działań następczych w ramach zgłoszeń wewnętrznych określonych ustawą o sygnalistach są wszystkie podmioty publiczne i prywatne, dla których na dzień 1 stycznia lub 1 lipca 2024 wykonuje pracę zarobkową co najmniej 50 osób.

⚠️ Ważne ⚠️
Do liczby 50 osób wlicza się: pracowników (w przeliczeniu na pełne etaty), jak również osoby świadczące pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy (jeżeli nie zatrudniają do tego rodzaju pracy innych osób) niezależnie od podstawy zatrudnienia.

Próg ilościowy 50 osób nie ma zastosowania do podmiotów prywatnych, które są zobowiązane wdrożyć procedurę zgłaszania naruszeń prawa na podstawie osobnych przepisów, niezależnie od liczby zatrudnionych (np. biura rachunkowe).
DLACZEGO MY?

Jakie rodzaje naruszeń może zgłosić sygnalista?

Zgłoszenia, których może dokonać sygnalista, dotyczą zawsze naruszeń przepisów z zakresu:

  • korupcji, przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu,
  • zamówień publicznych, usług, produktów i rynków finansowych,
  • bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami, a także bezpieczeństwa transportu,
  • ochrony środowiska, radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego,
  • bezpieczeństwa żywności i pasz,
  • zdrowia i dobrostanu zwierząt,
  • zdrowia publicznego,
  • ochrony konsumentów,
  • ochrony prywatności i danych osobowych,
  • bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych,
  • konstytucyjnych wolności i praw człowieka,
  • interesów finansowych Skarbu Państwa Rzeczypospolitej Polskiej, jednostki samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej, jak również rynku wewnętrznego Unii Europejskiej.

Rodzaje zgłoszeń dokonywanych przez sygnalistów

Zgłoszenia dzieli się na trzy grupy.
 Wewnętrzne Zewnętrzne Ujawnienia publiczne
To przekazanie podmiotowi prawnemu (np. pracodawcy) informacji o naruszeniu prawa.W tym przypadku zgłoszenie kierowane jest do Rzecznika Praw Obywatelskich lub organu publicznego.

Sygnalista może dokonać zgłoszenia zewnętrznego z pominięciem zgłoszenia wewnętrznego.
Polegają na przekazaniu informacji o nieprawidłowościach szerszemu gronu odbiorców za pośrednictwem mediów, organizacji pozarządowych lub innych platform rozpowszechniających informacje.

Ustawa o ochronie sygnalistów w praktyce – jakie kroki powinny podjąć podmioty prawne (np. pracodawcy)?

Obowiązki podmiotów prawnych koncentrują się wokół procedur umożliwiających dokonywanie zgłoszeń wewnętrznych i zapewnienia ochrony Sygnalistów. Wśród kroków, jakie powinny podjąć podmioty prawne w ramach wdrażanej procedury zgłoszeń wewnętrznych , wymienia się:
  • wyznaczenie wewnętrznej jednostki, osoby lub podmiotu zewnętrznego upoważnionego do przyjmowania zgłoszeń wewnętrznych;
  • określenie sposobów przekazywania zgłoszeń przez Sygnalistę;
  • wyznaczenie bezstronnej osoby lub jednostki organizacyjnej upoważnionej do podejmowania działań następczych oraz odpowiedzialnej za: weryfikację zgłoszonych naruszeń, dalszą komunikację z Sygnalistą, występowanie o dodatkowe informacje.

Sankcje za brak wdrożenia odpowiednich procedur oraz stosowanie działań odwetowych

Brak wdrożenia stosownych procedur umożliwiających dokonywanie zgłoszeń wewnętrznych, jak również podejmowanie kroków określanych jako działania odwetowe w stosunku do sygnalisty, będą wiązać się z sankcjami: karą grzywny lub pozbawienia wolności.

Co należy rozumieć pod pojęciem działań odwetowych? To przede wszystkim:

  • odmowa nawiązania współpracy,
  • degradacja pracownika na niższe stanowisko,
  • obniżenie wynagrodzenia,
  • wstrzymanie awansu,
  • zawieszenie w wykonywaniu obowiązków.
blank

Jak nasza kancelaria może Ci pomóc?

W CMM Wrocław oferujemy przeprowadzenie wewnętrznego audytu, dzięki któremu dopasujemy usługę do indywidualnych potrzeb oraz pomożemy wdrożyć pakiet niezbędnych dokumentów zgodnych z ustawą o sygnalistach.

Pamiętaj, że procedury związane z ochroną sygnalistów powinny być spójne z polityką RODO, muszą też być zgodne z wytycznymi zawartymi w ustawie.

Nie wiesz, jakie kroki podjąć, aby wdrożyć w swojej firmie obowiązkowe procedury? Obawiasz się, że popełnisz błąd i narazisz się na surowe sankcje? Nie ryzykuj! Skontaktuj się z nami i powierz to zadanie profesjonalistom.

E-mail:
kancelaria@cmm-kp.pl